POWSTANIE SZKOŁY

Myśl utworzenia w Gostyninie szkoły ponadpodstawowej o charakterze progimnazjum filologicznego zrodziła się już w 1880 roku. Miasto dysponowało wówczas odpowiednimi funduszami, aby taką szkołę utrzymać. Władze poparły projekt i przesłały go do gubernatora. Sprawa zaczęła się jednak komplikować. Jak się jednak okazało, droga do realizacji tych zamierzeń była dłuższa niż przypuszczano. Władze zezwoliły jedynie na założenie 3-klasowej szkoły miejskiej z 6-letnim kursem nauczania. Otwarcie tej szkoły nastąpiło 31 I 1901 r. Budynek tej szkoły zaprojektował już w 1895 r. inż. Ciesielski (obecnie siedziba Urzędu Miejskiego).

Szkoła nosiła nazwę Gostyninskoje Gorodskoje Ucziliszcze, a popularnie zwano ją, "Gorodczakiem" lub "Aleksandrówką". Jednak 3-klasowa szkoła miejska nie satysfakcjonowała mieszkańców Gostynina. Nie ustawano więc w staraniach o zezwolenie na otwarcie progimnazjum. Z tą myślą sporządzony został już w 1903 r. kosztorys nowego budynku szkolnego na sumę 58 625 rb, z których 39 801 rb miało być pokryte ze stałych funduszy miejskich, reszta zaś z tzw. zapasowych. W 1904 r. na plac Dengla przy ulicy Kutnowskiej zwieziono 400 tys. cegieł z cegielni Góry i czekano na zatwierdzenie kosztorysu. Natomiast w styczniu w 1905 r. "Echa Płockie i Włocławskie" pisały, że nowy gmach szkoły miejskiej budowany przez włocławską firmę Leona Bojańczyka jest już pod dachem. Jak widać tempo budowy było bardzo szybkie. Budynek stanął w ciągu sezonu letniego. Jego elewacja i architektura pozostały do dnia dzisiejszego nie zmienione poza brakiem attyk, które pierwotnie ozdabiały zwieńczenie budynku

 

Tematy pisemne z języka polskiego w 1926 r.

• Dla dziewcząt:
• Choroby Polski na podstawie dzieł Krasickiego, Kochanowskiego i Reja
• Judym a Wokulski
• Korzyść dla Polski z uregulowania brzegów Wisły

• Dla chłopców:
• Choroby Polski na podstawie dzieł Krasickiego, Kochanowskiego i Reja
• Dobre i złe strony szlachty w Panu Tadeuszu
• Korzyści sportów

(relacja p. T. Lewandowskiego na podstawie pamiętnika p. Zofii Zemlich)

WYBUCH WOJNY A NAUKA

Odrębny rozdział dziejów gimnazjum stanowi rok szkolny 1939/40. 1 września nie nastąpiło tradycyjne rozpoczęcie zajęć. Wybuchła wojna. Wkrótce gmach został zajęty przez Vermacht i umieszczono tam szpital polowy dla żołnierzy niemieckich.

Po zakończeniu kampanii wrześniowej nastąpiło masowe otwieranie szkół w całym kraju. Na polecenie gostynińskiego landrata dyrektor Charłampowicz powrócił z Warszawy do Gostynina i zdołał zorganizować grono nauczycielskie niezbędne do rozpoczęcia nauczania. Z uwagi na brak wolnych budynków zajęcia rozpoczęto w domu przy ulicy Wesołej w dniu 15 X 1939 r. Oprócz dyrektora podjęli wówczas pracę Anna Zalewska, Zofia Zemlich, Irena Klimek, Jadwiga Nórkiwiczówna, Halina Zawiślańska, Janina Gadowa, Kamila Krajewska, Maria Wolska, Zygmunt Ejmond, Józef Wożniak, Bronisława Rudzińska. Atmosfera była ciężka. Uwięziono już dwóch nauczycieli gimnazjum: B. Wiśniwskiego i Seweryna Stobnickiego. na liście byli także profesor Charłampowicz i Wożniak. Ten ostatni pisał po latach:

"Pracowaliśmy w szkole świadomi odpowiedzialności przed Polską. Dzieci codziennie pytały czy przyjść jutro do szkoły. Gestapo szalało. Wtedy w tajemnicy dowiedzieliśmy się, że uwięzieni nauczyciele zostali rozstrzelani. Koleżanki nie wiedziały, jaki los spotkał ich mężów. Tymczasem dzieliliśmy się z nimi uzyskanymi pieniędzmi, aby miały z czego żyć."

Sytuacja pogorszyła się, gdy dyrektor Charłampowicz wyjechał do Warszawy, ratując się w ten sposób przed uwięzieniem. Wówczas na prośbę nauczycieli funkcję dyrektora przyjął Józef Woźniak. Zgodził się gdyż po latach pisał : "należało za wszelką cenę utrzymać szkołę polską, która była symbolem Polski, podtrzymywała na duchu zmaltretowane społeczeństwo Polskie".

Godna uznania jest postawa tego ostatniego dyrektora gimnazjum. W obliczu największego zagrożenia nie zawiódł zaufania, nauczycieli i młodzieży. Podobnie bohaterska była postawa tych wszystkich nauczycieli, którzy pozostali do ostatniej chwili.

Przy końcu lutego dyrektor otrzymał pismo polecające zamknąć gimnazjum z dniem 28 II 1940 r. W ten sposób nastąpiła ostateczna likwidacja Gimnazjum Państwowego im. T. Kościuszki w Gostyninie. Rozpoczął się okres okupacji hitlerowskiej. Wielu profesorów gimnazjum oddało własne życie w walce z najeźdźcą. Do nich należą wspomnieni wcześniej prof. Wiśniewski i Stobinicki. W powstaniu warszawskim poległ z karabinem w ręku dyrektor Aleksander Książek . Wielu uczniów zawierucha wojenna rozproszyła po całym kraju i Europie. Nauczeni i wychowani na tradycjach wielkiego patrona T. Kościuszki, który całe swoje życie poświęcił walce o "wolność naszą i waszą", znaleźli się na frontach II wojny światowej w szeregach regularnych armii lub też walczyli w oddziałach partyzanckich.

Przez całe trzydziestolecie swego istnienia gimnazjum służyło kulturze Ziemi Gostynińskiej i kraju, a przede wszystkim odegrało ważną funkcję społeczną w życiu miasta. Złożyło się na to wiele czynników. Poza wskaźnikami liczbowymi są i te, które mają niewymierny charakter. Należą do nich: postawa zawodowa i społeczna, twórcze ambicje życiowe i społeczne zaangażowanie samych wychowanków. Pod tym względem gimnazjum może poszczycić się wieloma nazwiskami.

Dzieje szkoły sprzed II wojny światowej stanowią ważny rozdział w historii szkolnictwa w Polsce i śmiało można mówić, że Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki w Gostyninie jest szkołą z tradycjami.